ویرایش و بازنویسی: مسعود سخایی‌پور، LJI Reporter – ونکوور
در هلند، روز آزادی هر سال در تاریخ ۵ ماه مه به‌‌نشانهٔ پایان اشغالگری آلمان نازی در طول جنگ جهانی دوم جشن گرفته می‌شود. در ماه‌های پایانی جنگ جهانی دوم، نیروهای کانادایی نیز وظیفهٔ مهم و خطرناکی را برای آزادسازی هلند از اشغال نازی‌ها به عهده گرفتند. از سپتامبر ۱۹۴۴ تا آوریل ۱۹۴۵، ارتش اول کانادا با نیروهای آلمانی در رودخانهٔ شلت، ورودی بندر آنتورپ، برای استفادهٔ متفقین از این منطقه جنگید و سپس مناطق شمالی و غربی هلند را پاکسازی کرد و باعث شد غذا و دیگر کمک‌های انسان‌دوستانه به میلیون‌ها انسان ناامید برسد. بیش از ۷،۶۰۰ سرباز، ملوان و پرسنل نیروی هوایی کانادا حین نبرد در هلند جان باختند. امروزه، هلندی‌ها از کانادا به‌خاطر پایان‌دادن به ظلم و ستمی که آلمان نازی به آن‌ها روا داشته بود، به نیکی یاد می‌کنند.
در اوایل سپتامبر ۱۹۴۴، نیروهای بریتانیا و آمریکا از سمت جنوب به هلند وارد شدند و اواسط همان ماه، نیروهای متفقین عملیاتی به‌نام «مارکت گاردن» را طرح‌ریزی کردند که شامل یک حملهٔ گستردهٔ هوایی به شهر آرنهم هلند می‌شد. آن‌ها امیدوار بودند تا از طریق رودخانهٔ راین، مسیری کوتاه به آلمان پیدا کنند. اما این عملیات شکست خورد، پیشروی نیروهای متفقین را کُند کرد و همچنین باعث تسلط بیشتر آلمان بر خاک هلند شد.
از آنجایی که متفقین در جست‌وجوی راهی برای ورود به آلمان بودند، به بندر بزرگی نیاز داشتند تا از آن طریق بتوانند تجهیزات لازم را برای پیشروی ارتش خود منتقل کنند. بندر آنتورپ در بلژیک، یکی از بزرگ‌ترین بنادر اروپا، به‌تازگی از سلطهٔ آلمان آزاد شده بود، اما دهانهٔ ۷۰ کیلومتری رودخانه شلت که آنتورپ را به دریا وصل می‌کرد، هنوز تحت کنترل آلمان‌ها بود. وظیفهٔ مهم پاکسازی این منطقه از ارتش آلمان نازی، بر عهدهٔ ارتش اول کانادا گذارده شد.
در طول جنگ شلت، ارتش اول کانادا مهم‌ترین نیروی جنگنده در شمال غربی اروپا بود؛ یک نیروی ضربتی قدرتمند تحت فرماندهی ژنرال کانادایی «هری کرور» که شامل سپاه دوم کانادا و همچنین قوای بزرگ نیروهای اعزامی و زره‌پوش از جانب بریتانیا، لهستان، آمریکا و هلند بود. این ارتش از زمان نبرد نورماندی در تابستان سال ۱۹۴۴، جبههٔ چپ پیشروی متفقین به‌سمت آلمان را تشکیل داده بود و ارتش اول کانادا نیز بندرها و شهرها را در امتداد کانال ساحلی فرانسه و بلژیک آزاد کرده بود.
زمانی‌که ارتش اول کانادا به هلند رسید، به آن‌ها دستور داده شد که سواحل رودخانهٔ شلت را پاکسازی کنند که منطقه‌ای گسترده و چندکاناله بین دریای شمال و بندر آنتورپ را شامل می‌شد، این ناحیه، منطقه‌ای خطرناک برای عملیات نظامی محسوب می‌شد. خاکی مسطح و مرطوب داشت که هرچند یک‌بار دچار سیل می‌شد، پایین‌تر از سطح دریا قرار داشت و با تعدادی سد آب‌بند محصور شده بود.
سربازان کانادایی و بریتانیایی تحت فرماندهی سپهبد کانادایی «گای سیموندز»، که به‌طور موقت جایگزین هری کرور شده بود، در ماه اکتبر و اوایل ماه نوامبر در تعدادی نبرد شدید با نیروهای آلمانی شرکت کردند، ازجمله یورش‌های خاکی و آبی از درون قایق‌های کوچک در برابر خط دفاعی آلمان در امتداد ورودی رودخانه. علاوه بر قایق‌ها، حرکت افراد، تانک‌ها و سایر تجهیزات به جاده‌های باریک در امتداد بالایی سدهای آب‌بند، اغلب زیر آتش مکرر آلمان‌ها محدود می‌شد. طی نبرد شلت، ارتش اول کانادا حدود ۱۳ هزار نیروی کشته، زخمی یا مفقود را از دست داد. با این‌حال، تا روز ۸ نوامبر، دهانهٔ رودخانه شلت و جزایر بزرگ اطراف آن آزاد و ایمن شدند. پس از آن، رودخانه از مین‌ها پاک شد و روز ۲۸ نوامبر، اولین کشتی‌های باری متفقین وارد بندر آنتورپ شدند.
ارتش اول کانادا، زمستان آن سال را به حفاظت از محدوده‌ای که به آن سپرده شده بود، یعنی خط مقدم هلند و فرانسه، گذراند و گهگاهی نیز با دشمن درگیر شد. در همین حال، نیروهای آمریکایی در بلژیک با حملات غافلگیرانهٔ آلمان نازی در جنگل آدرنس دست‌و‌پنجه نرم می‌کردند. در فوریهٔ سال ۱۹۴۵، پیشروی نیروهای متفقین در شمال غربی اروپا با حمله‌ای بزرگ در جهت راندن دشمن به‌سمت رودخانهٔ راین از سر گرفته شد. باز هم این ارتش اول کانادا بود که مناطق بین رودخانه‌های راین و ماس را پاکسازی کرد و نیروهای آلمانی را به‌سمت شرق رودخانهٔ راین عقب راند.
در ماه مارس، ارتش اول کانادا توسط یگان‌های متعدد متفقین ازجمله سپاه اول کانادا تقویت شد و از جبهه‌های نبرد در شمال ایتالیا منتقل شد. برای اولین‌بار در تاریخ، دو ارتش جنگی کانادا در کنار یکدیگر شروع به جنگیدن کردند و حالا با داشتن قوای بین‌المللی بیش از ۴۵۰ هزار نظامی، ارتش اول کانادا به بزرگ‌ترین نیروی کانادایی مبدل گشت که یک ژنرال کانادایی آن را فرماندهی می‌کرد.
در اواخر ماه مارس، هم‌زمان که سایر نیروهای متفقین شروع به گذشتن از رودخانهٔ راین کردند و وارد آلمان شدند، ارتش اول کانادا به ریشه‌کن‌کردن نیروهای آلمانی در باقی خاک هلند پرداخت. ارتش کانادا با نبردهای سختی روبه‌رو شد، ازجمله در جاده‌‌ها، پل‌ها و زیرساخت‌هایی که توسط نیروهای آلمانی فراری تخریب شده بودند. آلمان‌ها حین فرار، بخشی از شهرهای هلند را با انفجار سدهای آب‌بند دچار سیل‌زدگی کردند.
حین آزادسازی شهرهای کوچک و بزرگ ازجمله آمستردام، روتردام و لاهه، کانادایی‌ها به‌عنوان قهرمان مورد استقبال مردم هلند قرار گرفتند. میلیون‌ها هلندی طی «زمستان گرسنگی» در سال ۱۹۴۵ به‌سختی از گرسنگی رنج می‌بردند. سربازان کانادایی ورود مواد غذایی، سوخت و سایر کمک‌های انسان‌دوستانه به شهرها و در میان مردم گرسنه را ممکن کردند. پیتر مل‌کارت در این‌باره می‌گوید: «هشت ماه می‌شد که نیروهای کانادا بخشی از هلند را آزاد کرده بودند. و ما همچنان منتظر بودیم. آمستردام، لاهه و روتردام، همه همچنان منتظر کانادایی‌ها بودیم که بیایند و ما را آزاد کنند. هیچ آذوقه‌ای وارد نمی‌شد و مشخص بود که آلمان‌ها برای ما غذا فراهم نمی‌کردند وقتی باید به فکر سیرکردن شکم سربازان خود باشند. خب معنی‌اش این بود که ما پیاز گل لاله می‌خوردیم. من پیاز گل لاله خوردم، چغندر قند خوردم. چیزهایی خوردم که حتی نمی‌خواهم اسمش را بیاورم، اما منظورم این است که تلاش برای بقا بود. ما از فرط گرسنگی روبه‌مرگ بودیم».
سپس در ۵ مه، ژنرال «چارلز فولكس» فرماندهٔ سپاه اول کانادا، در جلسه‌ای در هتل «دو ورلد» با فرماندهٔ قوای آلمانی «یوهانس بلاسکوویتس» به‌توافق رسید و اعلام تسلیم نیروهای آلمانی در هلند را پذیرفت. یک روز بعد، این پیمان در سالن اجتماعات دانشگاه واخنینگن امضا شد. دو روز بعد، آلمان رسماً تسلیم شد و جنگ در اروپا به پایان رسید.
بیش از ۷۶۰۰ سرباز، ملوان و نیروی هوایی کانادایی حین نبرد در هلند جان باختند. آن‌ها امروز در گورستان‌های رسمی جنگ در سراسر کشور هلند دفن شده‌اند. بزرگ‌ترین گورستان جنگی کانادا به‌نام «خروس‌بیک» (Groesbeek) در نزدیکی شهر نیمیخن هلند، بیش از ۲۳۰۰ قبر سربازان کانادایی را در خود جای داده است. مردم هلند از کانادایی‌ها به‌عنوان رهایی‌بخش و ناجی‌‌هایی یاد می‌کنند که در سال ۱۹۴۵، میلیون‌ها نفر را از گرسنگی و بیماری نجات دادند. در تابستان لذت‌بخش و طولانی بعدی که مشهور به «تابستان کانادایی» است، پیوندهای عمیق و دوستانه بین دو کشور به وجود آمد.
از زمان جنگ تاکنون، کشور هلند هرساله برای قدردانی از ایثار کانادایی‌ها و همچنین حفاظت این کشور از خاندان سلطنتی هلند که طی جنگ در کانادا زندگی کردند، هزاران لالهٔ هلندی را به اتاوا می‌فرستد. همچنین مراسم تابستانه پیوند کانادایی-هلندی نیز هرساله در طول رژهٔ نظامی نیمیخن برگزار می‌شود. در این رژهٔ بین‌المللی، از آزادسازی هلند به‌دست ارتش کانادا به‌گرمی و با قدردانی یاد می‌شود.
پس از آزادی هلند در سال ۱۹۴۵، روز آزادی در این کشور هر ۵ سال یک‌بار جشن گرفته می‌شد. ولی در سال ۱۹۹۰، این روز تعطیل رسمی اعلام شد، تا همه‌ساله آزادی این کشور گرامی داشته شود. در تاریخ ۴ ماه مه، هلندی‌ها مراسم یادبود کشته‌شدگان (به‌نام «Dodenherdenking») را به‌یاد افرادی که در جنگ جهانی دوم و به‌طور کلی در دیگر جنگ‌ها کشته شده‌اند، برگزار می‌کنند. در سراسر شهرهای این کشور گردهمایی‌های یادبود برگزار می‌شود، معروف‌ترین مراسم در کنار بنای ملی در میدان سد در آمستردام و در تپه‌های نزدیک لاهه، یکی از ننگین‌ترین مکان‌های اعدام نازی‌ها، برگزار می‌شوند. در سراسر کشور، دو دقیقه سکوت رأس ساعت ۸ شب برقرار می‌شود. در تاریخ ۵ ماه مه، آزادسازی جشن گرفته می‌شود و جشنواره‌هایی شامل رژهٔ کهنه‌سربازان و چهارده جشنوارهٔ موسیقی در سراسر هلند اجرا می‌شود.
منابع:
https://en.wikipedia.org/wiki/Liberation_Day_(Netherlands)
https://www.thecanadianencyclopedia.ca/en/article/liberation-of-holland
